Wunpawng sha ni a nga pra sa wa ai ginru ginsa lam ningmu ningnan ... Daw IV

13.11.2008

Amyu masat ai lam

Miwa ni hku nna amyu htinggaw masat ai hta anhte Jinghpaw masha ni hte ni htep ai amyu wuhpung masum nga ai.

1. P’u ngu ai Balawng htinggaw
2. Yue ngu ai htinggaw hte
3. Qiang (Chang) ngu ai htinggaw ni nga ma ai.

Wunpawng sha ni nga pra ai buga npawt hta Chang Hka ngu ai shara hta hkan nna Sichang, Diqiang or Dichang nga nna hka lam hkan nna amyu a npawt lakung mying pru wa ai hpe tsun shaleng ai mung Di-qiang mying npawt a lam chye lu ai. (Manam Tawng - Nhtoi: 24-26 April, 2006). Ndai hpe madi shadaw ai hku nna “The Jinghpo Kachin of the Yunnan Plateau” Zhusheng Wang ngu ai Yunnan Dakkasu na Professor wa 1997 ning e ka shapraw ai laika hta mung “The Tibeto-Burman languages including Jinghpo, are related to the ancient Qiang macro group.

The Qiang or Diqiang (shepherd) were nomadic folk scattered from the present day north of Yunnan. “Sichuan to Shaanxi Ganshu and Qinhai provinces during the period of the Xia and Shang dynasties” (2205?-1776? and 1766?-1027BC?).”

 

Jan sumla kap ai magri bau kaba

Ndai hpaji ninghkring scholar ni a ningmu hpe yu ai shaloi gaw anhte amyu masha ni a nga lai wa sai shara npawt nhpang hpe loili maram lu ai hku rai sai. Di-qiang ngu ai wuhpung hta anhte Jinghpaw, Tibet, Lisu, Bai amyu, Yi amyu, Naxi, Hanni, Nu, hte kaga ni rawng nga ai. Englik hku gaw Tibeto-Myanmar group ni rai nga ai. Jinghpaw (Jinghpo) group kaw e, Zaiwa, Lashi, Lhavo, Jinghpo ni lawm nga ma ai.

Ndai lam ni hpe laika ka ai wa hte manang ni, Baoshan mare kaba kaw na madun gawk ni hta ka tawn ai hpe mu lu saga ai. Dai majaw mung sumla ni dem kyem da saga ai re. Lisu hte Nu amyu ngu ai ni hta Nu ngu ai gaw Nung ni rai nga ma ai.

Anhte ga e gaw Nung Rawang nga nna mung shamying nga ma ai. Dai re majaw Lisu, Nung Rawang, Jinghpo, Lhaovo, Lachik, Zaiwa hte kaga Tibet, Naxi, Bai, Yi ni zawn re ni yawng anhte lakung langai na sha re ai lam hpe sagawn lu ai re. Dai majaw Wunpawng a lam sagawn jang, nga pra ai shara npawt hpe yu yang lahta de madun lai wa sai hte maren Sichuan, Shaanxi, Gansu, Qinhai hkan e moi BC 2000 grupyin e nga lai wa sai lam ni hpe maram lu ai. Miwa Gumsan Mungdan na Dukaba Manam Tawng ni sadu ai shaloi Qinhai ga hte jum nhkum hpaw ai shara, “Hka” “Bum” “Kawng” ngu ai mying ni naw lang nga ai lam gaw jet dik sai shiga (Primary source) rai nga ai.

 

Katsu maka kap ai nhkyi

Dai sha n-ga, jan shata kap ai Nlung Manau shadung hpe mung mu kau da ai lam tsun dan ai. Sichuan ga e “Wanghte” ngu mying lu ai share ninghkring a lam mung matut nna gawn dan lai wa sai. Sichuan ga kaw sha Kawng hka, Tarung, Mali, Kawng Lim, Ja Tawng ngu ai mare mying ni ya du hkra shamying nga ai lam sakse nga nga ai majaw anhte Sichuan ga e nga lai wa sai gaw kam shut shara n nga ai lai nli rai nga ai. Bai nna Shaaanxi mungdaw hta luphka htu ai, Bunghku, Kadaw htu ai, Jan sha ni a lam nga ai. (Manam Tawng a lakjet - 2006)

Bai nna Jacques Gernet ka ai laika “A History of Chinese Civilization laika 2005 ning hta ka shapraw ai kaw anhte Wunpawng ni hpe Himaliyan Complex nga ka shalawm tawn ai. Tibet, hte Ch’iang amyu ni gaw Sichuan, Gansu, Shaanxi hte lahta daw Oasis nga shara hkan du hkra lai wa lai sa ni hpe gasat nna arung arai kashun ai amyu ni rai ma ai nga ka tawn nga ai. Dai Mongol daw de du hkra nga pra ai hpe sawn lu nga ai.

Moi gaw zawn zawn re amyu ni hkrai rai nna ndai amyu ni a sumla ni law law wa bung shajang nga ai. Laiwa sai 2007 ning May shata hta Kunming mare kaba kaw du hkawm ai lam hta laklai ai ni la law lu mu la saga ai. Grau nna gaw Yunnan Museum hte Kunming Museum rai nga ai. Yunnan Museum hta gaw du hkawm ai lam ni hta:-

Bai matut na ...